Sporten met een longaandoening

Sporten met astma

Sporten en bewegen is ook voor mensen met astma een goed idee. Twijfel je over welke activiteiten wel of niet geschikt voor je zijn? Lees hoe ook jij veilig en prettig kunt sporten.

Ook als je astma hebt, heeft sport veel positieve effecten op je gezondheid. Regelmatig bewegen is goed voor je conditie en helpt vaak bij het aanhalen van sociale contacten. Sporten heeft ook een positief effect op astma. Als je beweegt, neemt de sterkte van de aanvallen af. Een halfuur per dag actief bewegen is een gezond streven.

De ene keer zal het bewegen beter gaan dan de andere. In een klachtenvrije periode kun je bijna elke sport doen die je wilt. Het is zelfs mogelijk om topsport te beoefenen. Een voormalig olympisch kampioen die lijdt aan astma is schaatser Bart Veldkamp.

De juiste medicijnen en de juiste sport kunnen je gezondheid positief beïnvloeden. Zwemmen is bijvoorbeeld een zeer geschikte sport vanwege de luchtvochtigheid en de hoge temperatuur. Daarentegen leveren bepaalde sporten eerder problemen op. Denk aan paardrijden (paardenhaar en huidschilfers), sportduiken en bergsport (hoger dan 2000 meter). Kies in elk geval iets wat je leuk vindt.

Sporten na een astma aanval

Door goed te luisteren naar je lichaam kun je een aanval beter voelen aankomen. Sporten tijdens een astma-aanval is in elk geval niet aan te raden. Ook wanneer je nog wat klachten hebt, kun je beter niet gaan sporten. Ben je ziek geweest of heb je koorts gehad? Dan doe je er goed aan na de eerste koortsvrije dag minstens een week te wachten met sporten. Je kunt het best op een lager niveau beginnen dan waar je was geëindigd. Dan kun je je conditie weer opbouwen.

Inspanningsastma voorkomen of verminderen

Tijdens het sporten kun je last krijgen van inspanningsastma. Dat houdt in dat je tijdens of na een zware lichamelijke inspanning last krijgt van kortademigheid en een piepende ademhaling. Dat gebeurt eerder bij intensief sporten, bij droge en koude lucht en bij snel diep in- en uitademen. Met medicijnen is inspanningsastma gelukkig goed te voorkomen of te verminderen.

Met de volgende voorzorgen kun je inspanningsastma tegengaan:

Neem eventuele medicijnen tegen inspanningsastma 10 tot 30 minuten voordat je met sporten begint.
Begin het sporten met een warming-up van 10 tot 15 minuten: lichte inspanning afgewisseld met rust.
Adem bij koud weer zo lang mogelijk door je neus of houd een sjaal voor je mond. Hierdoor wordt de ingeademde lucht voorverwarmd.
Neem bij lichte benauwdheid geregeld een minuutje rust. Adem zoveel mogelijk in door je neus in en uit door je mond.

Drink voor en tijdens het sporten en bewegen veel, zodat je de kans op inspanningsastma verkleint.
Het is verstandig aan je sportleider/trainer en mede sporters te vertellen dat je astma hebt. Vertel ze wat er met je gebeurt als je een aanval krijgt en wat ze moeten doen. Dan schrikken ze niet en kunnen ze actie ondernemen. Dat is fijner voor hen én voor jou.

Advies van de sportarts

Als je je voorbereidt, kun je ook met astma op een gezonde manier blijven bewegen. Wil je meer weten over sporten met astma? Kijk dan op www.sportzorg.nl. Deze website is van organisaties die actief zijn binnen de sportgeneeskunde. Op de site geven zij onafhankelijke informatie over verantwoord sporten. Ook kun je online een vraag stellen aan een sportarts over sporten/bewegen en astma of een andere chronische aandoening.

Bron: Met astma kun je prima sporten, Kenniscentrum Sport, Allesoversport.nl

Sporten met COPD

Sporten en bewegen is belangrijk voor sterkere longen. Bij mensen met COPD zijn de longen beschadigd, waardoor ze lucht tekort komen. Toch blijkt bewegen ook bij hen de kwaliteit van leven aanzienlijk te verbeteren. Een combinatie van duur- en krachttraining werkt het best.

Bijna 600.000 Nederlanders hebben COPD (chronische obstructieve longziekte). COPD is de verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem. Het is een ziekte waarbij de longen steeds verder achteruit gaan. Het belangrijkste gevolg is kortademigheid. COPD is niet te genezen. Bij revalidatieprogramma’s leren patiënten om te gaan met hun ziekte. Deze programma’s omvatten lichamelijke oefening, psychologische ondersteuning en lotgenotencontact. Dit kan de neerwaartse spiraal van steeds minder lucht, minder spierkracht, angst en sociale isolatie doorbreken.

Het NIVEL publiceerde in 2016 het onderzoek Leven met een longziekte in Nederland: cijfers en trends over de zorg- en leefsituatie van mensen met een longziekte 2016 . Hier enige gegevens uit het rapport:

5% van de mensen met astma en 21% van de mensen met COPD is naar eigen zeggen inactief
van mensen met ernstige COP, is zelfs 30% inactief
De meeste mensen met astma of COPD verrichten elke week wel fysieke activiteiten, waaronder intensieve activiteiten zoals sporten of minder inspannende activiteiten zoals huishoudelijk werk. Toch zou bijna de helft van de mensen met astma of COPD wel meer willen bewegen dan dat men nu doet
Met name mensen met ernstige COPD willen meer bewegen, maar voelen zich door hun longziekte belemmerd en/of hebben behoefte aan een meer passend beweegaanbod
19% van de mensen met astma en 33% van de mensen met COPD kreeg beweegadvies; adviezen lijken vooral te worden gegeven aan mensen die zelf al gemotiveerd zijn om te bewegen

Trainen en sporten verbetert de kwaliteit van leven voor mensen met COPD

Er is veel onderzoek gedaan naar trainingsprogramma’s om te sporten voor mensen met COPD. Daaruit blijkt dat lichamelijke activiteit een positief effect heeft bij COPD, ook al beperkt de kortademigheid de intensiteit van de inspanning. Veel deelnemers hebben minder last van kortademigheid en vermoeidheid als ze gaan trainen. Ook hun emotioneel functioneren verbetert. Bovendien hebben ze het gevoel meer controle te hebben over hun ziekte. Ook kunnen ze fysiek meer aan en verbetert hun functionele capaciteit, die bepaald wordt door te kijken hoe ver ze in zes minuten kunnen lopen. Vooral de programma’s waarbij mensen begeleid worden vanuit het ziekenhuis scoorden goed, beter dan bij begeleiding vanuit een niet-klinische setting.

Duur- en krachttraining

Veel onderzochte programma’s bestaan uit duurtraining, waarbij de patiënten op flink tempo gaan wandelen en fietsen. Hierdoor worden ze en fitter. Muziek bij het trainen zorgt voor extra positieve resultaten. Specifieke training van de inademingsspieren vergroot het uithoudingsvermogen van deze spieren, maar heeft geen effect op de fitheid of kortademigheid.

Behalve duurtraining blijkt ook krachttraining een positieve invloed te hebben op COPD. De effecten op de kwaliteit van leven, loopafstand en inspanningscapaciteit zijn nagenoeg hetzelfde. Vooral voor mensen die tijdens duurtraining veel last hebben van kortademigheid kan krachttraining een goed alternatief zijn. Bovendien heeft krachttraining als extra voordeel dat het de spiersterkte verbetert. Idealiter omvat de training daarom zowel kracht- als duurtraining. Een prettige bijkomstigheid voor individu en maatschappij is dat de programma’s zorgen voor een daling in minder ziekenhuisopnames, en daarmee voor een kostenbesparing.

Betere doorbloeding en sterkere spieren

Hoe komt het dat lichamelijke activiteit zulke positieve effecten heeft? De longfunctie van patiënten met COPD verbetert immers niet. De verklaring ligt in het effect op de spieren en het hart. Een belangrijke bijkomstigheid van leven en omgaan met COPD is namelijk een sterkere afbraak van spieren. En in geval van roken – vaak (mede-) veroorzaker van COPD – is bovendien de opbouw van eiwitten en spieren minder. De massa van de grote beenspieren bij oudere mannen met COPD kan tot wel 50 procent lager zijn dan bij inactieve leeftijdsgenoten. Lichamelijke training verbetert de doorbloeding en versterkt de spieren. Daardoor wordt de zuurstof die de longen opnemen beter rondgepompt en verbetert het uithoudingsvermogen.

Trainingsadvies en contra-indicaties

Iedereen met COPD, maar zeker degenen met COPD in een gevorderd stadium, is gebaat bij lichamelijke oefening. Zowel duur- als krachttraining zijn goed, een combinatie werkt het best. Het is belangrijk dat de training in het begin wordt begeleid en op maat gemaakt, waarbij rekening wordt gehouden wensen, mogelijkheden en met eventuele andere ziekten. Hoe lang trainingsprogramma’s moeten duren is niet specifiek onderzocht, wel dat een programma van zeven weken beter was dan een van vier weken. Zuurstoftherapie bij het trainen wordt aangeraden bij mensen waarbij het bloed minder dan 90 procent van de maximale hoeveelheid zuurstof opneemt, of al in rust adem tekort komen. Zuurstoftherapie is ook een aanrader bij kortademigheid aan het eind van de training.

Als patiënt meer gaan bewegen en sporten met COPD, maar hoe?

Heeft u zelf COPD en wilt u graag meer onder begeleiding bewegen maar u weet niet hoe, dan hangt het van uw eigen situatie en woonplaats af wat de mogelijkheden zijn.

Uw specialist, huisarts en/of fysiotherapeut kunnen helpen bepalen welk soort en niveau van bewegen voor u geschikt is. Een deel van hen kan dan ook aangeven waar u terecht kunt.
Bij gespecialiseerde fitnesscentra, NLActief preventiecentra, zijn werknemers in dienst die geschoold zijn in het omgaan met mensen met verschillende chronische aandoeningen.
Wilt u bewegen op een aangepast niveau maar heeft u geen specialistische begeleiding nodig, kijk dan wat er in uw gemeente is, bijvoorbeeld door (via de gemeente afdeling sport) hulp te vragen van een buurtsportcoach bij het zoeken, te kijken of Meer Bewegen voor Ouderen (MBvO) groepen geschikt aanbod hebben, of te zoeken naar wandel- of fietsgroepen zijn waar u bij aan kunt sluiten. Vaak is er veel meer aanbod dan op het eerste gezicht lijkt.
Kijk voor meer informatie ook op de site van het Longfonds.