Het hebben van een zichtbare beperking werd gerapporteerd als een kwetsbaarheid voor sporters actief in de georganiseerde sport

15 juni 2021

Helaas komt er regelmatig grensoverschrijdend gedrag voor in de sport. Ook voor sporters met een beperking geldt dat zij het risico lopen geconfronteerd te worden met grensoverschrijdend gedrag. Er is echter nog weinig onderzoek gedaan naar de specifieke aard en omvang van grensoverschrijdend gedrag in relatie tot een (lichamelijke) beperking. Mede daarom heeft Gehandicaptensport Nederland in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam en NOC*NSF in 2020 een onderzoek gedaan naar de verschillende vormen van grensoverschrijdend gedrag in de gehandicaptensport. Het onderzoek was gericht op personen met een motorische, visuele en/of auditieve beperking (18+) die actief zijn of waren in de georganiseerde sport in Nederland.

Hieronder worden de bevindingen uit het onderzoek beschreven. Het rapport is hier te downloaden.

Aanbeveling voor vervolgonderzoek naar sporters met een beperking door commissie de Vries

In 2017 is door de commissie De Vries onderzoek gedaan naar seksuele intimidatie en misbruik in de Nederlandse sport. In dit rapport werd het dringende advies gegeven om periodiek een prevalentieonderzoek te laten uitvoeren naar emotioneel, fysiek en seksueel grensoverschrijdend gedrag in de georganiseerde sport. NOC*NSF heeft dit ter harte genomen. Eén van de andere aanbevelingen in het rapport de Vries was om specifiek aanvullend onderzoek te doen naar sporters met een beperking. NOC*NSF en Centrum Veilige Sport Nederland hebben Gehandicaptensport Nederland benaderd om invulling te geven aan deze specifieke aanbeveling:  

“Het is erg goed dat Gehandicaptensport Nederland de handschoen heeft opgepakt en met dit onderzoek is gestart. Het is belangrijk om inzicht te krijgen in de aard en omvang van emotioneel, fysiek en seksueel grensoverschrijdend gedrag onder sporters met een motorische, visuele en/of auditieve beperking. Niet alleen omdat uit eerdere onderzoeken blijkt dat er helaas nog veel grensoverschrijdend gedrag in de sport voorkomt, maar vooral ook omdat sporters met een fysieke of andere beperking grote risico’s lopen dit mee te maken. En dat terwijl sport juist leuk zou moeten zijn en voor iedereen toegankelijk. Met de uitkomsten en aanbevelingen van dit onderzoek kunnen we ook voor deze groepen de sport leuk houden en echt iedereen de gelegenheid geven aan sport te doen en van sport te genieten.”

- Gerard Dielessen, algemeen directeur van NOC*NSF

De daadwerkelijke aard en omvang van grensoverschrijdend gedrag onder sporters met een beperking is nog onvoldoende in beeld. Dit geldt voor de prevalentiecijfers in het algemeen als ook de factoren die een rol spelen bij het verhoogde risico van sporters met een (specifieke) beperking. Het uitvoeren van onderzoek naar grensoverschrijdend onder sporters met een beperking heeft een hoge urgentie voor Gehandicaptensport Nederland:

 “Het belang van aandacht voor grensoverschrijdend gedrag in de gehandicaptensport staat hoog op de agenda van onze organisatie. De urgentie van het onderwerp vraagt om proactief handelen. Gehandicaptensport Nederland neemt daarom het voortouw in het besef dat grensoverschrijdend gedrag in de gehandicaptensport uiteindelijk een verantwoordelijkheid is van àlle sportbonden. Voor het realiseren van een daadwerkelijk inclusieve sportomgeving – waarin iedereen zich veilig voelt en meedoet– moeten wij als sportbonden deze uitdaging gezamenlijk oppakken.“

- Dos Engelaar, directeur van Gehandicaptensport Nederland

Hoe zag het onderzoek eruit?

Afgelopen februari 2021 is het onderzoeksverslag afgerond door Jule Lotterman. Het onderzoek is gedaan in samenwerking met Gehandicaptensport Nederland, NOC*NSF en de Vrije Universiteit  Amsterdam. Het onderzoek was gericht op personen met een motorische, visuele en/of auditieve handicap (18+) die actief zijn of waren in de georganiseerde sport in Nederland. Meer informatie over de onderzoeksmethode is beschreven in het onderzoeksverslag.

Resultaten uit het onderzoek

Het onderzoek laat opnieuw zien dat het bereiken van sporters met een beperking erg lastig is. In totaal konden slechts 22 deelnemers aan het onderzoek worden meegenomen in de analyse. Ondanks dit lage aantal zijn er toch interessante bevindingen naar voren gekomen. Zo werden de hoge percentages van grensoverschrijdend gedrag in de (gehandicapten)sport in dit onderzoek opnieuw bevestigd. Emotioneel grensoverschrijdend gedrag werd gerapporteerd door 77.3% van de respondenten, fysiek grensoverschrijdend gedrag door 9.1% en seksueel door 40.9%. Net als in eerdere onderzoeken werd emotioneel grensoverschrijdend gedrag het meest ervaren, hierop volgend seksueel grensoverschrijdend gedrag en daarna fysiek grensoverschrijdend gedrag. Ondanks het lage aantal deelnemers geven deze resultaten opnieuw de indicatie dat sporters met een beperking een verhoogd risico lopen over grensoverschrijdend gedrag.

Ook enkele risicofactoren kwamen in het onderzoek naar voren. Het hebben van een zichtbare beperking werd gerapporteerd als een kwetsbaarheid door enkele deelnemers. Sporters met een beperking die trainen binnen een regulier sportteam of samen met sporters met een ander type beperking, ervaren het vaakst emotioneel grensoverschrijdend gedrag. Dit emotioneel grensoverschrijdende gedrag uitte zich meestal in pestgedrag waarbij medesporters het vaakst werden gerapporteerd als dader.

Een tweede risicofactor is het gebrek aan kennis en begrip bij coaches en trainers met betrekking tot het hebben van een beperking en de specifieke kwetsbaarheden en uitdagingen die daarbij komen kijken. Ook hiervoor geldt dat het samen sporten in een regulier sportteam of een sportteam waarin sporters met verschillende beperkingen samen sporten, een risico-verhogende rol speelde. Met name het niet kunnen uitvoeren van wat er verwacht werd door de trainer of coach, was hierbij de aanleiding van het emotioneel en fysiek grensoverschrijdende gedrag.

Aanbevelingen

De bevindingen uit het onderzoek geven aanleiding tot een vervolg. Het bereiken van sporters met een beperking is moeilijk gebleken. Ook dit onderzoek heeft, ondanks het inzetten van diverse communicatiekanalen, maar een kleine groep weten te bereiken. De prevalentie is hierdoor nog steeds onbekend en ook de specifieke risicofactoren met betrekking tot de aard van de beperking blijven onduidelijk. Het opzetten van een onderzoekspanel voor sporters met een beperking zou hiervoor een oplossing kunnen bieden. In samenwerking met andere sportbonden en onderzoekinstanties zou dit kunnen worden gerealiseerd. Dit zou de mogelijkheid bieden tot een meer grootschalig prevalentieonderzoek en tevens een plek kunnen bieden voor aanvullend onderzoek, zoals naar de specifieke risicofactoren in relatie tot de aard van de beperking van de sporters.

Daarnaast is het evalueren en verbeteren van de opleidingen voor coaches en trainers die werken met sporters met een beperking een belangrijk aandachtspunt. Uit dit onderzoek blijkt dat het gebrek aan deskundigheid en kennis over het sporten met een beperking bij trainers en coaches het risico op grensoverschrijdend gedrag vergroot. Aangezien de ambitie om het inclusief sporten te versterken breed wordt gedeeld in de sport, is het vergroten van de kennis en kunde van trainers, coaches en begeleiders in de sport van ontzettend groot belang.

Het rapport is hier te downloaden.

Vervolgstappen binnen de bond

Gehandicaptensport Nederland grijpt de aanbevelingen uit het onderzoek aan voor vervolgacties. Naast het uitwerken van bovenstaande mogelijkheden voor vervolgonderzoek, werkt de bond aan concrete actiepunten.

“Een voorbeeld hiervan is het formuleren van specifieke gedragscodes voor begeleiders in de gehandicaptensport samen met Centrum Veilige Sport Nederland. Ook wordt er gekeken naar het onderwerp grensoverschrijdend gedrag in de diverse (sport)opleidingen en worden deze, waar nodig, met actuele kennis aangepast. Om het bewustzijn rondom de verschillende vormen en gradaties van grensoverschrijdende gedrag te vergroten en ook de bekendheid met het meldingsproces,  te vergroten, gaan we regelmatig artikelen delen.”  

- Jasmijn van der Hamsvoord, vertrouwenscontactpersoon GSN

Hulp of advies nodig?

Hulp of advies nodig over grensoverschrijdend gedrag? Neem een kijkje op de pagina ‘Veilig sportklimaat’ op de website van Gehandicaptensport Nederland of ga naar www.centrumveiligesport.nl.

Terug naar overzicht

Deel deze pagina