3 redenen lage sportdeelname mensen met een beperking

11 september 2018

Zoals in het vorige artikel Meest beoefende sporten met een beperking al is besproken, sporten mensen met een beperking minder in vergelijking met de gehele Nederlandse bevolking. Hoe komt dit? Er zijn een drietal redenen waarom mensen met een beperking minder aan sport en bewegen deelnemen.

Achtergrondkenmerken

Ten eerste hebben mensen met een beperking achtergrondkenmerken die samenhangen met een lagere deelname aan sport. Zo heeft de helft van de mensen met een beperking een lagere opleiding (56% tegen 28% van bevolking voor deze leeftijd). Opmerkelijk is daarbij dat hoog opgeleiden met een matige/ernstige beperking een hogere (wekelijkse) sportdeelname kennen dan mensen met een lagere opleiding zonder beperking. Een ander kenmerk is dat mensen met een beperking doorgaans ouder zijn. Bijna de helft van de mensen van 18 tot 80 jaar met een beperking is tussen de 61 en 80 jaar (46%). Ouderen doen veel minder aan sport. Hoewel deze kenmerken van mensen met een beperking geen aanknopingspunt vormen om het beleid aan te passen, lijkt het wel verstandig om met deze kenmerken rekening te houden in de communicatie om deze groep aan het sporten te krijgen.

Wennen kost tijd

Ten tweede kost wennen aan een situatie tijd. Gezien het lage percentage kinderen met een beperking, mogen we aannemen dat een klein deel van de mensen met zijn of haar beperking wordt geboren. Dit betekent dat de meeste beperkingen in de loop van iemands leven ontstaan door ongevallen, ziekten of geleidelijke processen (zoals overbelasting door lichamelijk zwaar werk). Zeker als beperkingen door een gebeurtenis zoals een ongeluk of een hersenbloeding ontstaan, kost het veel tijd om aan de nieuwe situatie te wennen. Sport en bewegen zal niet bij iedereen prioriteit hebben. Dettori (2015) beschrijft de fases die mensen doormaken als ze door bijvoorbeeld een ongeluk of ziekte een lichamelijke beperking krijgen. Eerst komt boosheid, gevolgd door acceptatie. Daarna volgt de vormgeving van het aangepaste leven. Voor al deze fasen is veel doorzettingsvermogen nodig. Baumeister en Tierney (2011) schrijven hierover. Zij beschouwen de wilskracht als een spier die vermoeid en overbelast kan raken. Nieuwe uitdagingen zijn pas weer mogelijk als de ‘mentale pot’ (weer) vol is (egodepletion). Het kost met name ouderen veel energie om gezondheidsveranderingen en -bedreigingen te verwerken (Rodin, 1986). Hiervoor stelden we vast dat mensen met een beperking veelal ouder zijn. Daarnaast ervaren veel mensen met een beperking pijn bij het bewegen. Voor het onderzoeksproject Sport in tijden van ziekte verzamelt Stuij verhalen hoe complex sport en bewegen is voor mensen die geconfronteerd zijn met een ernstige ziekte (www.stzverhalen.nl/). De conclusie lijkt gerechtvaardigd dat deze groep mensen veel aandacht nodig heeft om hen te laten sporten.

Minder mensen lid van een sportclub

Andere uitkomsten van deze rapportage laten zien dat mensen met een beperking vooral aan fitness en duursporten deelnemen. Veld- en zaalsporten hebben een mindere voorkeur. Nemen we ook wandelen en fietsen in de vrije tijd in onze analyse mee, dan blijkt met name wandelen populair, gevolgd door fietsen en op de derde plaats een sport. Relatief gezien is het percentage leden van een sportclub onder mensen met een beperking laag. Lidmaatschap lijkt minder relevant om als kengetal te bestuderen voor mensen met een beperking aangezien lidmaatschap sterk samenhangt met de voorkeur voor sporten. Het lidmaatschap van een sportvereniging is echter wel een indicator van samen sporten. Sociale contacten zijn een belangrijke factor bij duurzame sportbeoefening. Je houdt het langer vol wanneer je sport met anderen. Dit wordt in het algemeen belangrijk gevonden om langer te blijven sporten en om de eenzaamheid te bestrijden. De sportdeelname in therapeutisch verband zal vaak met andere lotgenoten plaatsvinden, maar is doorgaans tijdelijk.

Meer infor over sporten met een lichamelijke beperking vind je hier