Een fitnessapp voor mensen in een rolstoel, die bestond nog niet
25 maart 2019
Hoeveel fitnessapps er ook zijn, voor rolstoelers is er vrijwel niets, terwijl fit blijven voor hen vaak een probleem is. Een Nederlands initiatief brengt daar verandering in.
Een kwaadaardig gezwel – een uitzaaiing van niet eerder opgemerkte prostaatkanker - knelt een zenuw af, en doet Sjaak van Zuylen (67) het gevoel in zijn lijf, van tepels tot tenen, verliezen. Vier weken ligt Van Zuylen in het ziekenhuis, twee jaar van intensieve revalidatie duurt het voordat hij weer voorzichtige stapjes achter een rollator kan zetten. En dan nog is de worsteling met de gevolgen van het noodlot niet voorbij. Want hoe zorg je er voor dat je – een stuk immobieler dan voorheen – op een gezond gewicht blijft? En hoe houd je het lichaam sterk in een grotendeels zittend bestaan?
Op de rit
Dat is een probleem voor veel meer mensen die met een handicap als een dwarslaesie of een beenamputatie te kampen hebben, zegt Marije Deutekom, lector ‘Kracht van sport’ aan de Hogeschool van Amsterdam en Hogeschool Inholland in Haarlem. ‘In een revalidatiecentrum hebben mensen veel hulp: fysiotherapie, ergotherapie, ze kunnen sporten. Maar dan komen ze thuis, hebben ze hooguit wat oefeningen meegekregen, en staat hun leven op z’n kop.’ Mensen zijn die eerste periode, zegt Deutekom, vooral bezig het leven weer enigszins op de rit te krijgen. Zij moeten zich, ook psychisch, eerst maar eens zien aan te passen aan hun nieuwe lijf. ‘Leefstijl is dan niet het eerste wat in je opkomt.’
Logisch, maar niet zonder gevaar. Want door weinig fysieke activiteit wordt de spierkracht minder, neemt de spiermassa af en zou iemand ook minder moeten eten; de verbranding staat immers op een lager pitje. Mensen komen dus vaak extra aan. Dat leidt weer tot slaapproblemen, waardoor ze zich minder fit voelen, nog minder de behoefte hebben om te bewegen, en de vicieuze cirkel zijn rondjes begint te draaien.
Een thuisfitness-app zou dan een uitkomst kunnen zijn, dachten Deutekom en haar collega’s. Die moest dan alleen nog wel ontwikkeld worden, want waar de appstores van Apple en Google vol staan met wieler- en hardloop-apps als Strava en binnen-30-dagen-een-sixpack-beloften, is er voor iemand met een beperking weinig tot niets. En zo ontstond het idee voor de app Wheels: WHeelchair ExercisE and Lifestyle Study.
Lange tocht
Van idee naar product leidde tot een lange tocht langs mogelijke gebruikers, diëtisten, sporttherapeuten, fysiotherapeuten en een enthousiaste app-ontwikkelaar. Het doel was een applicatie die aansluit bij de behoeften van de doelgroep en een compleet pakket biedt: van aandacht voor gezonde voeding tot oefeningen die verschillen per hoogte van de dwarslaesie. Van complete fitnessprogramma’s tot losse oefeningen, van een calorieteller tot een community, waarin gebruikers elkaar raad kunnen geven en duimpjes omhoog.
Wheels werd gebouwd op het platform van appbouwer Virtuagym, al een grote speler in de fitnessapps met zes miljoen gebruikers, die ook als commerciële partij brood ziet in deze niche. De app is nu zo goed als af. Van Zuylen is een van degenen die hem al dagelijks gebruikt om te testen en onvolkomenheden door te geven.
Het is een uitkomst, vindt Van Zuylen. ‘Het motiveert mij echt om mijn loop- en strekoefeningen te doen. En ik krijg handig voedingsadvies uit de community.’ Voordat hij begon de app te gebruiken is hij gemeten en gewogen en is bepaald welke oefeningen hij aankan. Van Zuylen kan korte stukjes lopen, zijn benen trainen, opstaan uit de stoel. Daar is zijn programma dus op aangepast. Voor iemand met een volledige dwarslaesie zijn de oefeningen weer anders. Dan ligt de nadruk op de arm- en borstspieren: gewichten de lucht in, afstanden rijden met de rolstoel, dat soort werk.
Bovendien biedt de app hulp om op de calorie-inname te letten. Met zijn lengte, leeftijd, gewicht, handicap en beweegpatroon mag meneer Van Zuylen er 1.747 op een dag. Nauwgezet is hij zijn hele leven al, een belangrijke eigenschap voor een expediteur in de bollenwereld, en dus houdt Van Zuylen nu naast het kasboek van zijn huishouden ook elke dag het aantal calorieën bij dat hij binnenkrijgt. Score om 10.15 ’s ochtends: 172, van een bord brinta en een kop koffie.
Voldoen aan de norm
De app zou mensen met een handicap kunnen helpen vaker te gaan bewegen, denkt Caroline van Lindert, senior onderzoeker bij het Mulier Instituut, dat onderzoek doet naar de rol van sport in de samenleving. Nu is er nog een enorm verschil tussen hoe vaak mensen sporten met wie niks aan de hand is en mensen met een lichamelijke beperking. Van de gehele Nederlandse bevolking doet 54 procent wekelijks aan sport, maar van de mensen met een motorische beperking, zoals meneer Van Zuylen, is dat slechts 24 procent.
Het betreden van een sportaccommodatie kan voor mensen met een handicap nog een hele opgave zijn. Niet alleen omdat er nog geregeld trappen en fysieke drempels te vinden zijn in fitnessclubs, maar ook, zegt Van Lindert, ‘omdat een persoon met een beperking dan het domein van een valide sporter binnentreedt. Sportaccommodaties zijn ingericht voor de doorsneesporter, voor iemand die alles kan. Het kan voor iemand met een beperking voelen alsof hij moet voldoen aan een norm die niet voor hem geldt. Dat vinden mensen lastig.’ Daarom kan thuis sporten heel prettig zijn, aldus Van Lindert. ‘Dan hoeven mensen zich niet aan te passen, maar kunnen zij op hun eigen manier en tegen hun eigen voorwaarden toch bewegen.’
Juist daarom toont Wheels icoontjes van mensen in een rolstoel terwijl zij gewichten heffen, zegt mede-ontwikkelaar Deutekom. ‘De mensen die de app al hebben gezien of gebruikt, zijn er blij mee. Eindelijk iets speciaal voor ons, zeggen zij. Het is misschien nog niet perfect, maar er wordt aan ons gedacht.’
Thuis is er wel veel zelfdiscipline nodig, zegt gebruiker Van Zuylen. Want of je wil of niet, het gevaar van sociaal isolement dreigt altijd. Kennissen nemen minder contact op, verlegen omdat ze niet weten wat ze moeten zeggen. En dan moet de motivatie om van dat BMI van 26,5 een BMI van 25 te maken dus helemaal uit jezelf komen.
